भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना: शेतकऱ्यांसाठी एक विस्तृत मार्गदर्शक

भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना: शेतकऱ्यांसाठी एक विस्तृत मार्गदर्शक

परिचय

भारताच्या कृषी क्षेत्राचे महत्त्व खूप मोठे आहे, विशेषतः महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी. शेतकऱ्यांना विविध समस्यांचा सामना करावा लागतो, जसे की अनिश्चित हवामान, आर्थिक मर्यादा आणि अन्य आव्हाने. मात्र, सरकार शेतकऱ्यांच्या मदतीसाठी विविध योजना राबवते, ज्यामध्ये बागायती शेती आणि लागवडीसाठी विशेष योजना समाविष्ट आहेत. त्यात एक महत्त्वाची योजना म्हणजे भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना.

महाराष्ट्र राज्य कृषि विभागाने कर्जत सीझन 2018-19 मध्ये या योजनेची सुरूवात केली होती, आणि या योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना बागायती आणि लागवडीचे प्रोत्साहन दिले जाते. या योजनेत शेतकऱ्यांना सुमारे 16 प्रकारच्या बारमाही फळझाडांची लागवड करण्यासाठी सहाय्य दिले जाते. या योजनेमध्ये शेतकऱ्यांना डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) प्रणालीद्वारे आर्थिक मदत दिली जाते, ज्यामुळे ते थेट त्यांच्या आधार लिंक केलेल्या बँक खात्यात जमा होतात.

या ब्लॉगमध्ये आपण भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना बाबत महत्त्वाची माहिती जाणून घेणार आहोत, ज्यामध्ये योजनेचे फायदे, पात्रता, अर्ज प्रक्रिया, आणि आवश्यक कागदपत्रे यांचा समावेश आहे.

1. भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना: एक सिंहाचा आढावा

भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना ही महाराष्ट्र राज्य सरकारने शेतकऱ्यांना बारमाही फळझाडांची लागवड करण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याच्या उद्देशाने सुरू केली आहे. या योजनेचा प्रमुख उद्देश आहे शेतकऱ्यांना बागायती शेतीकडे वळवणे आणि त्या माध्यमातून त्यांचे उत्पन्न वाढवणे.

योजनेत 16 प्रकारच्या बारमाही फळझाडांचा समावेश आहे, ज्यात आंबा, काजू, पेरू, चिकू, द्राक्ष, नारळ, कोकम, जांभळ, संत्रा, मोसंबी आणि इतर शेतकरींच्या फायद्यासाठी फायदेशीर असलेल्या झाडांचा समावेश आहे. हे झाडे केवळ आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर नसून पर्यावरणाच्या दृष्टीने देखील महत्त्वाचे आहेत.

योजना अंतर्गत शेतकऱ्यांना डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) च्या माध्यमातून आर्थिक सहाय्य दिले जाते, जे त्यांच्या आधार लिंक केलेल्या बँक खात्यात थेट जमा होते.

2. सहाय्याचे स्वरूप आणि आर्थिक सहाय्य

या योजनेत कुल सहकार्य तीन वर्षांच्या कालावधीत दिले जाते. प्रत्येक वर्षी शेतकऱ्यांच्या खात्यात संबंधित सहाय्य थेट जमा होते. योजनेत शेतकऱ्यांसाठी आवश्यक असलेल्या पिकांच्या लागवडीसाठी खड्डे खोदणे, रोपे लावणे, खते देणे, पीक संरक्षण, आणि रिक्त जागा भरण्यासाठी आवश्यक सहाय्य दिले जाते.

या योजनेत फळांच्या झाडांची उबाऊचे प्रमाण हे महत्त्वाचे आहे:

• पहिल्या वर्षी 80% उबाऊ प्रमाण
• दुसऱ्या वर्षी 90% उबाऊ प्रमाण

उबाऊ प्रमाण योग्य राखण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण दिले जाते आणि त्यांनी फळझाडांचे योग्य पालन करणे आवश्यक आहे.

3. या योजनेतील फळझाडांची निवडक सूची

योजनेत खालील 16 प्रकारच्या बारमाही फळझाडांची लागवड केली जाते:

• आंबा
• काजू
• पेरू
• चिकू
• द्राक्ष
• नारळ
• कोकम
• जांभळ
• संत्रा
• मोसंबी
• डाळिंब
• अळंबी
• तांदळा
• पपई

ही फळझाडे महाराष्ट्रातील हवामानात योग्यरित्या उगवतात आणि दीर्घकालीन उत्पन्न देऊ शकतात.

4. पात्रता मानक

योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही पात्रता मानकांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे. या योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी खालील अटी पूर्ण कराव्या लागतील:

• निवासी: अर्जदार महाराष्ट्र राज्याचा कायमस्वरूपी निवासी असावा.
• आधार कार्ड: शेतकऱ्यांकडे आधार कार्ड असावे.
• जमीन मालकी: शेतकऱ्याकडे जमीन असावी आणि 7/12 प्रमाणपत्र तसेच 8-A प्रमाणपत्र उपलब्ध असावे.
• लागवडीचे क्षेत्र:
  • कोंकण विभागातील शेतकरी 0.10 हेक्टर ते 10 हेक्टर क्षेत्रावर लाभ घेऊ शकतात.
  • इतर महाराष्ट्रातील शेतकरी 0.20 हेक्टर ते 6 हेक्टर क्षेत्रावर लाभ घेऊ शकतात.

5. अपवाद

तुम्हाला योजनेचा लाभ घेता येणार नाही, जर तुम्ही संस्थात्मक लाभार्थी (जसे की कंपनी किंवा सहकारी संस्था) असाल. ही योजना व्यक्तिगत शेतकऱ्यांसाठीच लागू आहे.

6. भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजनाचे फायदे

शेतकऱ्यांना या योजनेअंतर्गत विविध फायदे दिले जातात. त्यातले मुख्य फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:

• खड्डे खोदणे: शेतकऱ्यांना लागवडीसाठी आवश्यक खड्डे खोदण्यासाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
• गाफ्ट/सिडलिंग लावणे: शेतकऱ्यांना गाफ्ट किंवा सिडलिंग लावण्याचे सहाय्य मिळते.
• रासायनिक आणि जैविक खते लागू करणे: रोपांचे योग्य वाढीसाठी खते देण्यासाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
• पीक संरक्षण: पीक संरक्षित करण्यासाठी आवश्यक उपायांसाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
• रिक्त जागा भरणे: जर एखाद्या झाडाचे पालन चुकले तर रिक्त जागेवर नवीन झाडे लावण्यासाठी सहाय्य मिळते.

7. अर्ज कसा करावा?

शेतकऱ्यांना योजनेचा लाभ घेण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज करणे आवश्यक आहे. अर्ज करण्याची प्रक्रिया खाली दिली आहे:

• Aaple Sarkar DBT Portal वर जा: https://mahadbt.maharashtra.gov.in/.
• कृषी योजना निवडा.
• नवीन अर्जदार नोंदणी बटणावर क्लिक करा.
• आपली वैयक्तिक माहिती भरा (नाव, आधार नंबर, मोबाईल नंबर, ईमेल).
• वापरकर्ता नाव आणि पासवर्ड तयार करा.
• नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर लॉगिन करा आणि आपला प्रोफाइल पूर्ण करा.
• लागवडीच्या उपकरणांसाठी अर्ज करा.

8. आवश्यक कागदपत्रे

• आधार कार्ड
• 7/12 प्रमाणपत्र
• 8-A प्रमाणपत्र
• जात प्रमाणपत्र (SC, ST साठी)
• स्व-घोषणा
• पूर्व मंजूरी पत्र
• उपकरणांची इनव्हॉइस

9. बारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

• कॅमोडेची लागवड करतांना कोणती फळझाडे समाविष्ट केली जातात?

  • आंबा, काजू, पेरू, चिकू, द्राक्ष, नारळ आणि इतर फळझाडे समाविष्ट केली जातात.

• एका शेतकऱ्याने दोनपेक्षा जास्त फळझाडांची लागवड केली, तरी तो लाभ घेऊ शकतो का?

  • होय, शेतकऱ्याला अधिक फळझाडांची लागवड करता येऊ शकते.

• कदाचित महिला या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात का?

  • होय, महिलाही या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.

निष्कर्ष

भाऊसाहेब फुंडकर फलबाग लागवड योजना ही महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना बागायती शेतीत प्रोत्साहन देणारी एक महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य दिले जाते, ज्यामुळे ते दीर्घकालीन उत्पन्न मिळवू शकतात. शेतकऱ्यांनी योग्य पद्धतीने योजनेचा लाभ घ्या आणि महाराष्ट्राच्या कृषी क्षेत्राचा विकास साधा.